Một vùng trời nước mênh mông, lung linh với màu xanh huyền thoại và những câu dân ca Nghệ Tĩnh ngọt ngào sâu lắng của bài hát "Người đi xây hồ Kẻ Gỗ": "… Bởi chúng mình thương bao nhiêu mảnh đất cằn. Mà đời không ngại đào mấy con kênh. Đắp hồ xây đập ta khơi dòng mương nhỏ. Để dòng nước ngọt tưới mát quanh năm…" khiến bất cứ du khách nào cũng xao xuyến, háo hức muốn tận mắt chiêm ngưỡng một công trình thủy lợi đồ sộ do con người xây dựng nên vào đầu thập niên 70 của thế kỷ trước.
Công trình thủy lợi - thủy điện Kẻ Gỗ đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với đời sống của hàng ngàn hộ dân huyện Cẩm Xuyên, Thạch Hà và thành phố Hà Tĩnh (tỉnh Hà Tĩnh). Đến nay, đã qua nhiều lần nâng cấp, hồ Kẻ Gỗ đã chứng minh được hiệu quả và lợi ích thiết thực mà nó mang lại cho người dân nơi đây.
Hơn thế nữa, từ năm 2004, Tiểu dự án Hiện đại hóa hệ thống thủy lợi Kẻ Gỗ, thuộc Dự án Hỗ trợ Thủy lợi Việt Nam (VWRAP) đã được Ngân hàng Thế giới (WB) ký hiệp định tài trợ:
Tiểu dự án đã đặt mục tiêu sửa chữa, nâng cấp các công trình đầu mối và hệ thống kênh mương, tăng cường cơ sở vật chất phục vụ quản lý khai thác kết hợp đồng bộ các biện pháp tổ chức quản lý khai thác kết hợp đồng bộ các biện pháp tổ chức quản lí và đào tạo nguồn nhân lực nhằm đảm bảo an toàn hồ chứa nước phục vụ tưới cho 19,897 ha đất canh tác, với số người hưởng lợi là 280.000 người thuộc 50.000 hộ dân; tạo nguồn nước sinh hoạt và công nghiệp 52,5 triệu m3/năm. Công trình góp phần điều tiết vùng hạ du cho trên 100 km2 gồm 52 xã (3 huyện, thị), đồng thời tạo thuận lợi cho việc vận hành khai thác hệ thống thủy lợi, giảm chi phí quản lý, duy tu bảo dưỡng công trình...
Công trình được khởi công tháng 3/2006 với tổng mức đầu tư gần 420 tỷ đồng. Đến nay Dự án đã hoàn thành các công trình đầu mối theo đúng các mục tiêu đề ra như: Đảm bảo an toàn hồ chứa nước với trữ lượng 350 triệu khối, vận hành khai thác thuận lợi, tạo môi trường cảnh quan, phát triển du lịch, khai thác và phát triển các ngành nghề. Hệ thống kênh chính cũng đã được hoàn thành, khắc phục được tình trạng sạt lở, bồi lấp đảm bảo cho các kênh có được mặt cắt ổn định, tăng khả năng chuyển tải lưu lượng và mực nước thiết kế. Dự án cũng giúp nâng cao mực nước thiết kế tại cuối kênh chính lên hơn 50 cm so với trước, tăng lưu lượng nước, đồng thời giảm thời gian chuyển tải về cuối kênh chỉ còn 1 ngày so với khi chưa cso dự án là 3 ngày. Các kênh cấp 2 đã hoàn thành được khoảng 90% khối lượng công việc xây dựng. Các kênh cấp 3 cũng đã hoàn thành khoảng 90% về khối lượng.
Nhờ dự án này mà trong những năm gần đây, năng suất lúa trong vùng đã tăng từ 4,2 tấn /ha lên 4,8 tấn /ha. Diện tích hồ nuôi trồng thủy sản trong vùng dự án tăng gấp đôi từ 500 lên 1000 ha, diện tích tưới cũng được tăng lên đáng kể, từ mức tưới 31.303 ha/năm, tưới ổn định 22.562 ha/năm của năm 2005 lên mức tưới 39.584 ha/năm, tưới ổn định 28.903 ha/năm trong các năm 2010 - 2014. Dự án hoàn thành cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nghành du lịch sinh thái tại khu vực này. Đặc biệt hồ Kẻ Gỗ sau khi nâng cấp đảm bảo độ an toàn rất cao, có thể chịu được những trận lũ lớn và động đất nếu xảy ra.
Hiện tại, vẫn còn nhiều việc phải làm để nâng cấp 12 km kênh cấp 2 và 91 km kênh cấp 3 cho tuyến nội đồng...
Bên cạnh đó, phần công trình đầu mối cũng cần tiếp tục được hoàn thiện với hệ thống SCADA (bao gồm cả việc tự động hóa đo mực nước và lượng mưa. Để hoàn thành tất cả hạng mục trên sẽ cần thêm khoảng 250 tỷ đồng nữa. Phía WB đã ghi nhận vấn đề này và tiếp tục hỗ trợ Tiểu dự án: Hiện đại hóa hệ thống thủy lợi Kẻ Gỗ (VWRAP) để công trình thực sự phát huy hết hiệu quả, đạt được mục tiêu đề ra ban đầu…
Hy vọng hồ Kẻ Gỗ sẽ đẹp hơn và mang tầm vóc lớn hơn… Du khách chắc vẫn mong muốn có ngày trở lại và để rồi “đi mô cũng nhớ về Hà Tĩnh”...
|